حزب کار ایران (توفان) به حزب طبقه کارگر ایران بهپیوندید!
اطلاعاتی کلی در مورد معدن، مالکیت، تعداد کارگران
ماده معدنی کرومیت یا اکسید کرم منیزیم آهن، به دلیل کاربردهای فراوانی که در صنعت به ویژه فولادسازی، آن هم از نوع ضدزنگ و استیل‌سازی دارد، از بازار مناسبی برخوردار است و قیمت این محصول در حال حاضر ۳۲۰ دلار در هر تن می‌باشد.
معادن فعال کرومیت در استان‌های هرمزگان، کرمان و خراسان واقع شده‌اند و سنگ‌های کرومیتی در بیش‌تر مناطق ایران، به ویژه در استان‌های کرمان، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، بخشی از استان هرمزگان، فارس، اصفهان، کرمانشاه، آذربایجان‌غربی و اندک ذخیره‌ای در زنجان و سمنان ردیابی شده‌اند. براساس آخرین آمار اعلام شده در سال ۹۳، ایران ۹۶ معدن کرومیت دارد که از این تعداد ۷۶ معدن فعال و ۲۰ معدن غیرفعال است. میزان استخراج سالانه از این معادن ۳۷۵هزار تن اعلام شده است. میزان ذخایر قطعی کرومیت در ایران ۱۰ میلیون تن تخمین زده شده و برآورد می‌شود این مقدار تا ۳۰ میلیون تن افزایش پیدا کند. بزرگترین معدن کرومیت آسمینون واقع در استان هرمزگان در ۱۶۵ کیلومتری شمالی بندرعباس قرار دارد و در دهه ۸۰ شمسی به بخش خصوصی واگذار شده است. معدن کرومیت فاریاب ۷۰ درصد این نوع ماده معدنی کشور را در خود جای داده و با خلوص ۵۰ درصد به عنوان جواهری در بهشت معادن ایران می‌درخشد، اما به دلیل عدم سرمایه‌گذاری در صنایع بالادستی (ذوب فلزات)، محصول این معدن به صورت خام به چین صادر می‌شود. ۸۵ درصد از کرومیت موجود در جهان هم‌اکنون در صنایع متالورژیکی و در صنعت فولاد به‌کار می‌رود و چین یکی از غول‌های تولید فولاد در جهان است. پس نیاز این کشور به کرومیت و فروکروم روز افزون شده است.
تعداد کارگران «معدن کرومیت آسمینون» ۱۲۰۰ نفر است که در معادن روباز و زیرزمینی کار می‌کنند. تولید سالانه ۸۰۰ هزار تن کرومیت و فروش ۲۵۶ میلیون دلاری «محمد زاهدی»، مدیر مجتمع معدنی آسمینون روز یکشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار «ایرنا» گفت:
«در راستای حمایت از تولید ملی در سه ماه نخست امسال ۶۳ هزار تن کرومیت تولید شد که رشد ۵۰ درصدی در مقایسه با مدت مشابه پارسال دارد». «علی‌محمدی»، مدیر عامل شرکت معدن فاریاب اخیراً در مصاحبه‌ای به «راه آرمان» کرمان گفته است: «بهره مالکانه، که وزارت صمت دریافت می‌کند، از ۵ درصد به ۱۲ درصد رسیده است به عبارت دیگر در سال گذشته ۸۰۰ هزار تن تولید داشته‌ایم که بابت حقوق و عوارض صادراتی بالغ بر ۴۰ میلیارد تومان می‌بایست به دولت پرداخت کنیم». طبق اظهارات مدیر عامل سال گذشته ۸۰۰ هزار تن سنگ کرومیت به ارزش ۳۲۰ دلار در هر تن تولید و فروخته شده است که برابر است با ۲۵۶ میلیون دلار و با توجه به نرخ دلار که امروز ۲۲ هزار ۸۸۰ تومان است، مبلغ ۵ هزار ۱۴۸ میلیارد تومان بدست می‌آید.
طبق اظهارات نمایندگان کارگران، کل پرداختی حقوق ماهانه کارکنان معدن ۶ میلیارد تومان است که سالانه برابر با ۷۲ میلیارد و با پرداخت عیدی ۷۸ میلیارد تومان می‌شود؛ چنانچه ملاحظه میکنید، دستمزد پرداختی ۱/۱ عوارض دولتی ۵/۰ از کل مبلغ فروش را تشکیل می‌دهد.
شرایط کار کارگران معدن
ایمنی معدن پائین است و کارگران امنیت جانی ندارند. سال گذشته پس از آنکه ریزش معدن به مرگ چند تن از کارگران و مصدوم شدن چند کارگر انجامید، مسئولان وعده بهبود وضعیت را دادند، که عملی نشد. یکی از کارگران می‌گوید: تونل‌های معدن فاقد ایمنی هستند: «رفتن‌مان به معدن با خودمان است و برگشتن‌مان با خدا». کار در معادن در زمره کارهای سخت و زیان‌آور است و ساعات کار کارگران کم‌تر از ساعات کار عادی (۱۴۴ ساعت در برابر ۱۷۶ ساعت). مدیران معدن اما برای بهره‌کشی بیش‌تر از کارگران، قوانین دلخواه خود را ابداع کرده‌اند: کار سخت ۱۵۷ ساعت و کار عادی ۱۹۲ ساعت. کارگران در روزهای تعطیل با حقوق روزهای عادی هفته به کار گرفته می‌شوند و دستمزدشان اندک است. «اسماعیل محمودی»، یکی از نمایندگان کارگران می‌گوید: «با توجه به سختی کار حقوق دریافتی کارگران ۳ و نیم الی ۴ میلیون تومان است که هنوز نیمی از آن به صورت معوق مانده و هنوز پرداخت نشده است». به این مشکلات باید عدم اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل، حذف ملحقات مزد از قبیل حق أولاد، تعویق پرداخت حقوق و حق بیمه را افزود. هر چند که شورای تأمین استان در پی اعتراضات کارگران، کارفرما را موظف به پرداخت حقوق معوقه کارگران کرد، اما دستگاه قضایی برای کارگرانی که برای مطالبات معوقه خود دست به اعتراض زده بودند، پرونده تشکیل داد. ۱۶ تن از کارگران با شکایت مدیران معدن احضار شدند.
«ابراهیمی»، یکی از کارگران، می‌گوید: «چرا باید بعد از سال‌ها سابقه کار، قراردادهای کارگران یکماهه باشد و حقوق و بیمه هم پرداخت نشود، نکته جالب اینکه در این شرایط هم حاضر به ادامه فعالیت معدن نیستند و کارگران را بیکار کرده‌اند». وی با اشاره به درجه هوای ۵۰ درجه در فصول گرم سال در این منطقه گفت: «در بدترین شرایط آب و هوایی کار را تعطیل نکردیم و کار را ادامه دادیم تا چرخ صنعت کشور در شرایط تحریم بچرخد، اما چرا مسئولان معدن در این شرایط اقتصادی چرخ اقتصاد خانوارها را متوقف کرده‌اند؟».
«اسماعیل محمودی»، نماینده کارگران معدن آسمینون کرمان تصریح می‌کند: «کارفرما کارگرانی را که بر روی دستگاه‌ها کار می‌کنند، مجبور کرده به میزان ۱۰ درصد ضمانت‌نامه بانکی ارائه دهند، که کاری غیرقانونی است و اصلاً تناسبی با دستمزد‌های کارگری ندارد. از آنجا که پرداخت ایاب و ذهاب کارگران عرف کارگاه بوده، کارفرما در اردیبهشت بدون رضایت کارگران آن را حذف کرده است و کارگران اغلب با موتور سیکلت در جاده‌های ترانزیتی رفت و آمد می‌کنند و چند بار هم تصادفی داشته‌ایم». او ادامه می‌دهد: «یکی از نگرانی‌های کارگران ورود پیمانکاران به این کارگاه است. به خوبی می‌دانیم قرارداد با پیمانکاران عملاً راهکاری برای تضییع حقوق کارگران است. کارگران پیمانکاری تبعیض زیادی تحمل می‌کنند و در عین حال ما نگران هستیم با ورود پیمانکار اخراج کارگران افزایش یابد. کارفرما تهدید کرده بود در صورتی که با پیمانکار قرارداد نبندیم، شرکت را تعطیل خواهد کرد که کارگران این مسئله را نپذیرفتند. اکنون نیز کارگران اعلام کرده‌اند که زیر بار قرارداد با پیمانکار نمی‌روند و تنها در صورت امضای قرارداد کاری با شرکت اصلی حاضر به کار هستند.
هدف کارفرما از تعطیل موقت معدن در قبل از عید نوروز
«محمد علیمحدی»، مدیر عامل جدید معدن با تاکتیکی تعرضی همراه با دروغگوئی وقیحانه، ۱۸ فروردین در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت: بهره‌وری شرکت پائین است. ترازوی هزینه‌های شرکت به مراتب سنگین‌تر از درآمد شرکت است. شرکت به مثابه بیماری رو به موت است – قلب، کلیه و شش او کار نمی‌کند و دیالیز هم می‌شود و در حال مرگ است. او چاره کار بیمار را کاهش بهره مالکانه و مالیات و کاستن از «هزینه نیروی کار» اعلام کرد. مدیر عامل شرکت، که معدن را به بهانه کمبود سیمان تعطیل کرده بود، از افزایش بهره مالکانه و مالیات گلایه کرد و خواستار بازتعریف وضعیت کارگران توسط اداره کار شد. «علیمحدی» گفت: «اداره کار هر کس را که از گیت فاریاب عبور کرده است، تحت سرفصل کار سخت و زیان‌آور قلمداد کرده است… این منصفانه نیست… این هم باید اصلاح شود».
مدیرعامل شرکت تاکید کرد: «تا این وضعیت درست نشود و فشار از روی شرکت برداشته نشود، این شرکت نمی‌تواند دوباره به چرخه تولید برگردد. ممکن است این شرکت به مدت ۲ الی ۳ ماه تعطیل شود تا اصلاح ساختار شود تا مسئولان بتوانند سره را از ناسره تشخیص دهند. وزارت کار و تأمین اجتماعی شغل‌ها را تعریف کنند، اگر کار راننده شرکت سخت و زیان‌آور است به درد ما نمی‌خورد».
آغاز اعتصاب
مدیریت معدن در اسفندماه بدون اینکه کارگران در جریان باشند، در نامه‌ای به وزارت کار اعلام کرده بود شرکت از اول فروردین موقتا تعطیل می‌شود. کارگران معدن آسمینون، که دو ماه حقوق معوقه طلب داشتند و نیمی از عیدی خود را هم نگرفته بودند، صبح ۱۴ فروردین به محل کار رفتند، اما با درهای بسته شرکت روبه‌رو شدند. کارگران در اعتراض به شهرستان منوجان رفتند و مقابل فرمانداری تجمع کردند. روز بعد ۱۵ فروردین، کارگران به مدت ۱۰ ساعت جاده ترانزیتی مقابل شرکت را مسدود کردند. رئیس هیات مدیره معدن اعلام کرد: مطالبات معوقه کارگران را تا اردیبهشت پرداخت و شرکت «پس از رفع مشکلات با کارگران مورد نیاز» تولید را از سر خواهد گرفت. فرماندار منوجان در جمع کارگران حاضر شد و وعده داد مطالبات معوقه پرداخت و معدن بازگشایی شود. کارگران به اعتصاب پایان دادند.
معاون اداره کل صنایع و معادن و تجارت جنوب کرمان در واکنش گفت: در خصوص خواست هیأت مدیره شرکت معادن فاریاب منوجان مبنی بر کاهش و یا حذف تعرفه گمرکی و نیز کاهش بهره مالکانه دولت رایزنی‌هایی از سوی اداره کل صمت جنوب کرمان در حال انجام است. او بازبینی وضعیت شغلی کارگران را نیز به اداره کار احاله کرد. ششم اردیبهشت رئیس صمت استان کرمان از آغاز به کار مجدد معدن خبر داد. کارگران در بازگشت به شرکت دریافتند که قرار است از اول خرداد به جای قرارداد مستقیم با شرکت، با پیمانکاران زیرمجموعه شرکت قرارداد یک ماهه ببندند. در مقابل امتناع کارگران، کارفرما تهدید کرد شرکت را تعطیل می‌کند.
در پی یک هفته اعتراض در درون معدن، کارگران دوشنبه ۲۷ اردیبهشت اعتراض را به سطح شهر کشاندند. ۱۲۰۰ کارگر بیکار شده ۱۵ فروردین ماه از ساعت ۱۰ صبح تا ساعت ۱۸ عصر راه ترانزیتی بین‌المللی استان هرمزگان، کرمان و سیستان بلوچستان یا همان جاده بندرعباس-کهنوج را مسدود و از رفت و آمد وسایل نقلیه جلوگیری کردند. ساعات تحصن کارگران در این محور به ترافیک ۲۰ کیلومتری منجر شد. مسئولان سریعاً دست به کار شده و در همان روز فرماندار منوجان در جمع کارگران کرومیت آسمینون حاضر شده و به کارگران قول داد که طی یک هفته معدن مجدداً بازگشایی شود.
اگرچه وعده فرماندار با تقریباً دو هفته تأخیر و در چهارم اردیبهشت ماه عملی شد، اما مجدداً اعتراضات کارگری در ۲۷ اردیبهشت ماه نشان داد، هنوز آتش مشکلات کارگری در این واحد معدنی خاموش نشده است. مطالبات کارگران البته فقط بازگشت به کار نیست. آنها حاضر نیستند با پیمانکاران قرارداد ببندند. خواستار اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل و رعایت ساعات کار مقرر در قانون کار است. همچنین پرداخت منظم حقوق، دیگر مولفه‌های مزدی و عرف کارگاه از مطالبات آنها است. شب گذشته نیز کارگران خواسته خلع ید از کارفرمای فعلی بخش خصوصی را در مطالبات خود مطرح کردند. صدها کارگر اعتصابی در منوجان راهپیمایی کردند و مقابل فرمانداری گرد آمدند. آنها شعار می‌دادند: «فرماندار حیا کن، صندلی رو رها کن!». کارگران جاده کهنوج به بندرعباس را مسدود و در تونل منوجان تحصن کردند. نیروهای یگان ویژه پلیس کرمان با استقرار در محل ایست بازرسی برای سرکوب کارگران صف‌آرایی کردند. شورای تأمین استان برای پایان دادن به حرکت اعتراضی کارگران از پیمانکار خواسته مطالبات کارگران را برآورده کند. مدیریت پیشنهاد قراردادهای دوماهه را داد که از سوی کارگران پذیرفته نشد. تحصن ادامه یافت. راهپیمایی کارگران و خانواده‌هایشان در منوجان و همبستگی مردم با کارگران نشان داد که کارگران مصمم‌اند. تهدید کارگران توسط استاندار کرمان و هشدارهای نخ‌نمای استاندار درباره «نفوذ افراد ناباب در میان کارگران» هم خبر از زمینه‌سازی دور دیگری از سرکوب و تعقیب قضایی کارگرانی است که برای دفاع از حق خود مبارزه می‌کنند.
پایان اعتصاب با قول مساعد مسئولان برای تحقق مطالبات به حق کارگران
در نشستی فوق‌العاده با حضور «منصور شکرالهی»، نماینده پنج شهرستان جنوبی در مجلس، نماینده ویژه سپاه ثارالله کرمان، «علی محمدی»، رئیس مجتمع معدنی کرومیت فاریاب، به همراه جمعی از مسئولان استانی و شهرستانی در بین معدن کاران برگزار شد. پس از دلجویی نماینده پنج شهرستان جنوبی و هیئت همراه از معدنکاران و شنیدن مطالبات به حق آنها با جمع‌بندی مسائل و مشکلات معدنکاران و تعهداتی، رئیس مجتمع معدنی کرومیت فاریاب جهت رفع مشکلات به وجود آمده در حضور کارگران پذیرفت و تجمع اعتراضی معدنکاران پایان یافت. در این نشست مدیرعامل مجتمع معدنی کرومیت فاریاب متعهد شد که موارد زیر را هرچه سریع‌تر، جهت بهبود اوضاع کسب و کار، ایمنی و بهبود وضع معیشتی معدنکاران معدن کرومیت فاریاب انجام دهد:
- انعقاد قرارداد یکساله شرکت کرومیت معادن فاریاب با کارگران طبق روال گذشته در اسرع وقت، اجرای طرح طبقه‌بندی مشاغل طی هفته آینده،
- برداشته‌شدن محدودیت حق اولاد،
- استفاده از ظرفیت مدیران متخصص و بومی دارای مقبولیت نسبی بین کارگران،
- احیای پایگاه بسیج و حراست پویا در مجتمع معدنی،
- فراهم کردن سرویس ایاب و ذهاب کارگران،
- رفع مشکل بیمه بیکاری کارگران،
- اجرای ایمنی کامل در محل کار برای سلامت کارگران،
- استفاده از ظرفیت دستگاه دولتی جهت رفع مشکلات تولید در معدن
- دلجویی از کارگران آسیب دیده، قطع عضو و پرداخت ۵۰ میلیون تومان هزینه به معدن کاران آسیب دیده
اینها از جمله مطالبات کارگران این معدن هستند. استاندار کرمان «زینی وند» در جمع رسانه‌ها در جیرفت در خصوص اعتراض کارگران معدن آسمینون گفت: معدن تعطیل شده بود که مسئول معدن را ملزم به راه‌اندازی کردیم، پیش از این اخطار داده شد که اگر معدن راه‌اندازی نشود، بهره برداری آن به فرد دیگری واگذار می‌شود؛ البته سرمایه‌گذار هم حق و حقوق قانونی دارد. استاندار عنوان کرد: در آخرین مرحله مسئول معدن اعلام کرد که می‌خواهد شرکت‌های زیر مجموعه تأسیس کند تا این شرکت‌ها با کارگران قرارداد ببندند که پذیرفته نشد، اما در نهایت رایزنی با مسئول معدن سبب پذیرفته شدن این مطلب شد. وی در خصوص مسدود کردن مسیر ترانزیتی بندرعباس یادآور شد: راه بندان جرم غیرقابل بخششی بوده و قابل پذیرش نیست، کارگران می‌توانند در معدن تجمع کنند و یا در سالنی حرف‌های خود را مطرح کنند.
درسهایی که از این اعتصاب میتوان گرفت:
یکم نکات ضعف:
- این اعتصاب فاقد رهبری و دورنمای مبارزه بود. طرح محوری‌ترین خواست کارگران، که همه نیازهای آنی و آتی کارگران از مجرای آن باید بگذرد، حق داشتن سندیکای مستقل کارگری است که در این اعتصاب غایب بود.
- مبارزه علیه خصوصی سازی کردن شرکت
- پا فشاری بر قرارداد جمعی و استخدام رسمی و مبارزه در جهت برچیدن قراردادهای موقت و شرکت‌های پیمانکاری
- مذاکره مستقیم با کارفرما و وزارت کار و صمت و عدم مذاکره با مقامات نظامی و امنیتی و امام جمعه
- مخالفت با هرگونه تشکل فرمایشی کارگری و امنیتی و شبه نظامی
- عدم تلاش در جهت ارتباط‌گیری با سایر تشکل‌های کارگری و معلمان و بازنشستگان و اطلاع‌رسانی گسترده در جهت جلب حمایت مردمی در عرصه داخلی و ارتباط با اتحادیه‌های کارگری بین‌المللی
- سکوت و عدم طرح اعتراض به احضار ۱۶ نفر از کارگران به مراجع قضائی.
دوم نکات قوت:
- محدودنشدن اعتراض و اعتصاب در محیط کارخانه و راهپیمائی و تظاهرات در شهر و مقابل فرمانداری و بستن جاده ترانزیت کهنوج بندرعباس و بستن تونل تاکتیک بسیار درست و موثری بوده است!
- مخالفت قاطع با طرح قرارداد موقت با شرکت‌های پیمانکاری
- شرکت فعال خانواده‌ها و حمایت مردم شهر از اعتصاب
البته از پیش روشن است توقعی بیش از این نمی‌توان از چنین اعتصابی بدون حضور یک اتحادیه مستقل کارگری داشت. در ضمن هنوز بر ما روشن نیست چرا در روزهای اعتصاب، حداقل دو سندیکای فعال و شناخته شده شرکت واحد و نیشکر هفت تپه مجال نیافتند تا متحداً حمایت و همبستگی علنی خود را از اعتصاب معدنچیان اعلام دارند و تجربه گران‌بهای جنبش کارگری در اهمیت حیاتی جهت‌گیری کارگران اعتصابی به سمت ایجاد یک سندیکای مستقل را برای ارتقای امنیت شغلی و بهبود کیفی شرایط کارشان یادآور شوند.
زنده باد اتحاد وهمبستگی کارگران سراسر ایران!
چاره کارگران وحدت وتشکیلات است!
برگرفته از توفان الکترونیکی شماره ۱۷۹ خرداد ۱۴۰۰
